Nhà khoa học

Trong mỗi chúng ta có một nhà khoa học.

Nếu các bạn vẫn còn nhớ thời thơ ấu thì hãy nghĩ xem, ngày xưa các bạn có biết bao nhiêu câu hỏi "Tại sao?" cho ba mẹ. Các bạn có từng bị ba mẹ đánh đòn vì tội phá đồ đạc trong nhà không? Chúng ta đã từng thực sự "phá" hay không?

Khi tôi còn nhỏ, mỗi khi đọc trên báo hay sách một thông tin gì đó có khả năng kiểm chứng được, tôi làm ngay. Dì tôi làm việc tại một phòng thí nghiệm. Tôi đã mượn cái đèn cồn, que gắp và vài ống thủy tinh để làm thí nghiệm cho việc không khí bị đun nóng như thế nào. Khi không có ống thủy tinh, tôi lấy ống nước hoa bưởi làm bánh bé xíu của mẹ, đổ đi, cho ít nước vào, đậy chặt nắp lại xem không khí giãn nở khi bị đun nóng sẽ đẩy nắp ống văng ra như thế nào. Một lần, hai lần nắp ống văng ra thật khiến tôi thích thú. Lần thứ ba, do tôi đậy quá chặt, nắp ống không văng ra nữa mà nổ tung khiến cả tôi và mẹ ngồi gần đó giật bắn cả người. Có lần tôi học lực ly tâm. Để kiểm chứng, sách nói người ta có thể thử nhỏ một giọt mực lên tấm bìa cứng xỏ vào một cây bút rồi quay tròn. Mực sẽ vẽ trên giấy những vòng tròn ly tâm. Kết quả của việc kiểm tra lại lời sách là tôi xin cô bạn ngồi phía trước cho đem cái áo dính đầy mực trên lưng về nhà tẩy. Lúc tôi nhỏ hơn, học về sự hô hấp, cô nói trùn đất hô hấp bằng da. Mất chất nhờn trên da thì trùn chết. Tôi đã thử bằng cách rắc muối lên con trùn đất bắt được trong mấy cái chậu cây mẹ trồng trước nhà. Chuồn chuồn giữ thăng bằng bằng đuôi, tôi đã đọc thấy ở đâu đó. Thế là tôi thử cắt đuôi con chuồn chuồn kim đang bay là đà trước mặt. Cuốn chiếu có thần kinh độc lập trên từng đốt lưng. Tôi lấy dao lam cắt thử coi cho biết nó có tiếp tục bò đi được như sách nói không. Mèo định vị trong đêm nhờ vào bộ râu. Con mèo của tôi từng trụi râu vì lần kiểm chứng này. Protein có mùi đặc trưng. Tôi đã đốt thử đùi cào cào để nghe mùi đặc trưng đó. Tất cả chỉ để trả lời câu hỏi "Tại sao?" theo kiểu "mắt thấy tai nghe".

Chúng ta không phá. Chúng ta chỉ muốn kiểm chứng, tìm hiểu. Nhiều nhà khoa học có tuổi thơ còn phá dữ dội hơn chúng ta. Họ được phá, được rút kinh nghiệm, được có câu trả lời. Các nhà khoa học trong chúng ta, người thì bị ba mẹ cấm đoán, người thì bị phương pháp giáo dục rập khuôn làm cho không còn sức sáng tạo, người thì bị những lo toan thường ngày làm cho chết dần chết mòn. Chúng ta đâu cần phải nghiên cứu, thí nghiệm để được trở thành một nhà khoa học. Chúng ta chỉ cần là một người hiểu rõ mình đang làm gì, ở đâu và tại sao mọi thứ xung quanh mình vận động như thế.

Con cái chúng ta lớn lên, cũng đang có những câu hỏi "Tại sao?" của một nhà khoa học. Xin đừng cấm đoán. Hãy dành thời gian chơi với con, cùng con tìm hiểu và khám phá thế giới xung quanh. Nhưng dĩ nhiên, riêng tôi thì tôi không muốn con tôi có những "thí nghiệm dễ sợ" như tôi khi còn nhỏ. Giờ nghĩ lại thấy nó độc ác thế nào đấy.

Chúng ta hãy học cách để nhà khoa học của mình được cùng làm việc với nhà khoa học của con. Và đừng giết chết nhà khoa học trong con.